14. Milletlerarası Cürüm ve Ceza Sinema Festivali’nin müsabaka sinemaları ve heyetleri, beş farklı kısımda gösterilecek sinemaları, Akademik Program ve VisionIST aktiflikleri Metrohan’da düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı.
“Herkes İçin Adalet” unsuruyla yola çıkan şenliğin lideri Prof. Dr. Adem Sözüer, yöneticisi Prof. Dr. Bengi Semerci, program yöneticisi Alin Taşçıyan ve kısa metraj sinema koordinatörü Nil Kural’ın açıkladığı programı, bu yıl da yalnızca sinema gösterimleriyle kalmıyor, VisionIST kapsamında gündemin kıymetli sorunlarına dair uzmanların katıldığı ufuk açıcı paneller düzenliyor, bir yandan da sinemacılarla buluşma imkanı sunuyor.
Akademik Program ise “Adil Yargılanma Hakkı” temasını dünyadan ve Türkiye’den hukukçuların iştirakiyle derinlemesine irdelemeyi amaçlıyor.
60 İMAL İZLEYİCİYLE BULUŞACAK
Bu yıl şenlikte Altın Terazi Memleketler arası Uzun ve Kısa Metraj Müsabaka Sinemaları ile birlikte beş farklı kısımda toplam 60 üretim izleyiciyle buluşacak. Adalet Terazisi kısmında yer alan yedi sinema; göçmenliği, eşitsiz gelir dağılımının yarattığı kuvvetli ömür şartlarını, bayanların üzerindeki baskıları, bitip tükenmeyen gayretlerini, savaşın altüst ettiği hayatları ve adalet arayışlarını farklı coğrafyalardan çok tanıdık kıssalarla anlatıyor.
4. Kuvvet Direniyor isimli seçkide farklı coğrafyalarda ve devirlerde, farklı eğilimlerden medya mensuplarının tecrübelerini, bakış açılarını ve iktidar sahiplerinden gördükleri baskıyı ele alan, gerçek haber alma ve yayma hakkının ehemmiyetini vurgulayan iki belgesel ve gerçek olaylara dayanan dört kurmaca yer alıyor.
Festival, Yapa Zekâ’nın mahkemelerden vefat sonrasına dek sonları, riskleri ve imkanlarını tartışmaya açan iki sineması Yapay Zekânın Yeni Hünerleri kısmında bir ortaya getirirken, sinemanın unutulmaz başyapıtlarından oluşan, geçmişten bugüne adaletsizlikleri örnekleyen bir seçkiyi Klasikler kısmında izleyiciyle buluşturuyor.
Uluslararası Cürüm ve Ceza Sinema Şenliği ayrıyeten Filistinli sinemacı ve sanatkarların seslerini duyurdukları Sıfır Noktasından – Gazze’nin Anlatılmamış Hikayeleri / From Ground Zero projesinde yer alan 22 kısa metraj sineması gösterecek.
BİLETLER KASIM AYININ BİRİNCİ HAFTASINDA SATIŞA ÇIKACAK
Festivalde uzun metrajlı sinema gösterimleri Kadıköy Sineması ve CineWAM Nişantaşı City’s’de gerçekleşecek. Kısa sinema programı ve VisionIst aktiflikleri İBB Beyoğlu Sineması’nda yapılacak. Öğrenci biletleri 20 TL, tam biletler 75 TL‘den Biletinial üzerinden Kasım ayının birinci haftasında satışa sunulacak.
AÇILIŞ 21 KASIM’DA CRR’DE
14. Milletlerarası Kabahat ve Ceza Sinema Festivali’nin 21 Kasım akşamı İstanbul Büyükşehir Belediyesi Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda gerçekleşecek açılış merasiminde onur ve katkı mükafatları sahiplerine takdim edilecek. Şenlikte bu yıl, Sinema Onur Mükafatı, Bir Yudum Sevgi sinemasıyla adım attığı, 40 yılı aşan mesleğinde üretmeye ve hayranlık uyandırmaya devam eden oyuncu Füsun Demirel’e; Sinemaya Katkı Mükafatı, Üç Arkadaş ve Selvi Boylum Al Yazmalım dahil birçok klasiğin görüntü yönetmeni olan Çetin Tunca’ya ve Akademik Onur Mükafatı ömrünü hukuka adadıktan sonra Yargıtay Birinci Başkanlığı’ndan emekli olan Prof. Dr. Sami Selçuk’a verilecek.
Tören sonrasında Orson Welles’in ortadan yıllar geçse de kıymetini ve tesirini kaybetmeyen başyapıtı Dava / The Trial yazılışından 100, sinemaya uyarlanmasından 62 yıl sonra, restore edilen kopyasıyla bir sefer daha beyazperdede olacak. Welles’in, Franz Kafka’nın 1924 tarihli birebir isimli romanından 1963 yılında uyarladığı sinemada, baskıcı devlet sistemi önünde bireyin adalet arayışını vurguluyor.
14. Memleketler arası Cürüm ve Ceza Sinema Festivali’nin bu yılki afişi de Dava sinemasından seçilen bir kare ile tasarlandı. Grafik tasarımı Sude Yeşim’e ilişkin afişte kullanılan kare, sinemanın kilit kısımlarından kanun arayan bir adamın, maniler karşısında yıllarca süren bekleyişini mevzu alan Kafka’nın daha evvel yayınlanmış Kanun Önünde hikayesinden esinlenerek seçildi. Bu hikayeye referansla sinemada kullanılan kapı imgesi şenlik afişine ilhamını verdi.
ALTIN TERAZİ YARIŞ HEYETLERİ MUHAKKAK OLDU
Festivalin Milletlerarası Altın Terazi Uzun Metraj Sinema Yarışması’nda yarışacak 10 sinema usta isimlerden oluşan bir heyet tarafından pahalandırılacak. Heyet başkanlığını Taormina, Venedik ve Tribeca üzere pek çok şenlikte yöneticilik ve program danışmanlığı yapan, sinema sanayisinin önde gelen yayınlarında çalıştıktan sonra The Sinema Verdict’i kuran, editörlüğünü ve baş eleştirmenliğini üstlenen Amerikalı müellif Deborah Young yapacak. Sinemaları Montreal, Goa, Londra, Hamburg, Saraybosna üzere pek çok değerli şenliğe seçilen, Son Hasat isimli sineması bu yıl Toronto Sinema Festivali’nde dünya prömiyerini yapan senarist ve direktör Cemil Ağacıkoğlu; 2024’te Tribeca Sinema Festivali’nde Büyük Mükafatı kazanan Bisiklet Satrancı isimli sineması 4.Kuvvet Direniyor kısmında gösterilecek olan Kazak direktör, senarist ve üretimci Assel Aushakimova; prömiyerini Toronto Sinema Festivali’nde yapan birinci uzun metrajlı sineması Kar ve Ayı ile 15’ten fazla memleketler arası mükafata layık görülen Avrupa Sinema Akademisi üyesi, direktör, senarist ve üretimci Selcen Ergun; birinci sineması Oburunun Meskeni / House of Others ile Karlovy Vary Sinema Şenliği’nde Batının Doğusu kısmı Büyük Ödül’ünü kazanan ve Adalet Terazisi kısmında yer alan yeni sineması Antika Gürcistan’ın Oscar adayı olarak gösterilen direktör, senarist ve üretimci Rusudan Glurjidze’den oluşan heyet 7 bin 500 euro pahasındaki Altın Terazi Uzun Metraj Sinema Ödülü’nün sahibini belirleyecek.
Sinema Müellifleri Derneği – SİYAD heyeti Viktor Apalaçi, Ekrem Buğra Büte ve Pınar Tınaz’dan oluşuyor. Öğrenci heyetine Gökçen Çavdar, Bilge İris, Melisa Kenanoğlu, Sude Özçalı ve Taha Kıvanç Umurbek seçildi.
Uluslararası Altın Terazi Kısa Metraj Sinema Yarışması’nda yarışacak sinemaları son kısa sineması Ablam Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği, SİYAD Mükafatları ve Akbank Kısa Sinema Festivali’nde En Âlâ Sinema Ödülü’ne layık görülen, birinci uzun metrajlı sineması Gölgeler Çekildiğinde için çalışmalarını sürdüren sinema müellifi, senarist, direktör Burcu Aykar; milletlerarası alanda muvaffakiyet kazanan pek çok uzun metraj sinemada vazife alan, Hammurabi, Metro Gaza ve Japon Balığı isimli üç kısa sineması bulunan, Filistinli üretim dizayncısı, direktör ve üretimci Ala’ Abu Ghoush ile Screen International, The Times üzere yayınlarda tenkitler yazan, İngiliz haber sitesi Eye For Film’in kurucu ortağı, yazı işleri müdürü ve film eleştirmeni Amber Wilkinson’dan oluşan heyet kıymetlendirecek. Altın Terazi Kısa Metraj Sinema Ödülü’nü kazanan sinemaya 1000 euro verilecek.
ALTIN TERAZİ UZUN METRAJ MÜSABAKA FİLMLERİ
Altın Terazi için yarışacak olan on sinemadan altısı Türkiye prömiyerini yaparken tamamı İstanbul’da birinci kere izleyiciyle buluşacak.
Elina Psykou imzasını taşıyan Selanik, Prizren ve Kopenhag sinema şenliklerinde mükafatlar kazanan hibrit belgesel Boşluktaki Vücutlar / Stray Bodies, AB üyesi devletlerin kürtaj, tüp bebek ve ötanazi maddelerindeki tutarsızlıklar nedeniyle bir ülkeden başkasına giden bayanları takip ediyor. Direktörün evvelki sinemaları üzere Yunanistan’ın Tuhaf Dalga akımından izler taşıyan Boşluktaki Vücutlar etik yaklaşımının sağlamlığının yanı sıra, disiplinler ortası öğeler barındıran, özgün bir anlatı.
Mehmet Ali Konar imzalı Ceviz Yaprakları Sarardığında Türkiye’nin yasaklar, kayıplar ve öteki sıkıntılarla yaralı Kürt coğrafyasında geçiyor. Sinema, ölümcül bir hastalıktan mustarip baba Ciwan’ın ergenlik çağındaki oğlu Feyzi’ye bildiği her şeyi öğretmeye çalışırken politik tansiyonun ortasında, iki taraf ortasında sıkışmasını mevzu alıyor. USCFF dünya prömiyerini Göteborg FF’nde yapan bu sinemanın Türkiye prömiyerini sunuyor.
Berlinale Panorama’daki dünya prömiyerinin akabinde Selanik Belgesel Festivali’nde Altın İskender ve FIPRESCI mükafatları kazanan, pek çok kıymetli şenliğe seçilen Çalınan Gezegenim / My Stolen Planet kahkaha ve gözyaşlarıyla dolu, yaratıcı bir belgesel. Direktör Ferahnaz Şerifi’nin doğduğu yıl yapılan İslam ihtilalinin getirdiği hicap zorunluluğuna karşı çıkan bayanların miting manzaralarıyla başlıyor, 2022’de Mehsa Jina Emini’nin katledilmesinin doruğa çıkardığı birebir gayeli protestolarla sona eriyor. Direktör Şerifi, şahsî arşivinden imgelerle seküler bir ülkenin unutturulmaya çalışılan imgelerini günümüzün baskılarıyla karşılaştırıyor.
Türker Süer’in yönettiği Gecenin Kıyısı, orduya kayıtsız kuralsız sadakatini asker babası aleyhine tanıklık ederek kanıtlamış genç subay Sinan’ın, ne hata işlediğini bilmediği, kendisi üzere subay olan ağabeyi Kenan’ı tabir vermek üzere Malatya’ya yanlışsız çıktıkları 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsüne denk gelen seyahatleri sırasında geçiyor. Venedik Direktörlerin Günleri, Toronto, Valladolid ve Selanik sinema şenliklerine seçilen Gecenin Kıyısı, anti-militarist yaklaşımı ve Ahmet Rıfat Şungar ile Berk Hakman’ın performanslarıyla öne çıkıyor.
Jonathan Millet’nin birinci uzun metraj sineması Hayaletler / Ghost Trail Suriye’deki savaşa yol açan baskı rejiminin mağdurlarından birinin adaleti sağlama uğraşına odaklanıyor. Annesi Beyrut’ta bir sığınmacı kampında oğlunun Berlin’de öğrenci olmasıyla avunurken, Hamid, sesini tanıdığı, ancak yüzünü görmediği işkencecinin peşine düşüyor. Cannes Sinema Şenliği Altın Kamera adayı olan ve Eleştirmenlerin Haftası’nın açılışını yapan bu tüyler ürpertici ve dokunaklı politik tansiyon gerçek olaylara dayanıyor.
Nada Riyadh ve Ayman El Amir’in yönettiği Hayallerin Eşiği / The Brink Of Dreams, Mısır’ın güneyinde, muhafazakâr bir Koptik kasabasında geçen bir büyüme hikayesini anlatıyor. Bu umut saçan belgesel, bir küme genç bayanın ataerkil nizam içinde kendilerini özgürce söz etmek için sokak tiyatrosu yapmasını mevzu alıyor. Hayallerini gerçekleştirmekle toplumun beklentileri ortasında kalan bayanların kıssası, dünya prömiyerini yaptığı Cannes Sinema Festivali’nde En Uygun Belgesel’e verilen Altın Göz’ü kazandı. Sinema Türkiye’de birinci defa şenlik kapsamında gösterilecek.
Lotfi Achour’un Locarno Sinema Şenliği Bugünün Sinemacıları kısmında dünya prömiyerini yapan ve Vancouver FF’de İzleyici Mükafatı kazanan Kırmızı Çocuklar / Red Path, terörizm ve terörizmle yetersiz çabanın sonuçlarına odaklanan çok katmanlı bir sinema. Türkiye’de şenlik kapsaında prömiyerini yapacak Kırmızı Çocuklar, kuzeni Nizar, yasaklı bölgelerine girdiği için Tunus’un dağlarında cihatçılar tarafından gözü önünde öldürülen çocuk yaştaki Achraf’ın gözünden yaşananları anlatıyor.
Sandhya Suri imzalı Santosh ile “İnsanları doğuştan cinsiyetlerine ve kastlarına nazaran ayrımcılığa uğratan bir sistem içinde adalet nasıl sağlanır?” sorusuna yanıt arıyor. Ölen kocasının yerine polis memuru olarak işe giren Santosh ile meslekte katılaşmış Müfettiş Sharma bir yandan yozlaşma ve mizojiniyle uğraş ediyor bir yandan da Hindistan’ın kuzeyinde, kast sisteminin en altında yer aldıkları için daima istismar edilen Dalit toplumundan bir kız çocuğunun öldürülmesi olayını araştırıyor. Cannes FF Belli Bir Bakış kısmındaki prömiyerinin akabinde onlarca dünya şenliğinin resmi seçkisine davet edilen Santosh, siyasi ve entelektüel açıdan sağlam bir polisiye olarak İngiltere’nin Oscar adayı ilan edildi ve Türkiye’de birinci defa şenlikte izleyiciyle buluşacak.
Pingyao FF’de En Güzel Direktör Roberto Rossellini Mükafatı kazanan Boris Lojkine imzalı Süleyman’ın Öyküsü / The Story of Souleyman iltica talebi kabul edilene dek geçimini sağlayabilmek için Paris sokaklarında pedal çevirerek yemek taşıyan Gineli kurye Süleyman ile göçmenliğe çarpıcı bir bakış sunuyor. Kendisi de göçmen olan Abou Sangare, dayanılmaz bir performansla hayat verdiği Süleyman karakteri ile Cannes Sinema Şenliği Makul Bir Bakış kısmında En Güzel Erkek Oyuncu mükafatı kazandı, sinema ise Heyet Ödülü’ne paha görüldü.
Santiago Lozano Álvarez’in Berlin Sinema Şenliği Panorama kısmında prömiyerini yapan, Guadalajara FF’nde En Yeterli Senaryo ve Manzara mükafatlarını kazanan sineması Üç Siyah Işık Gördüm / I Saw Three Black Lights katı bir gerçekliğin içinde metafizik bir dünya tasvir ediyor ve merkeze öldürülen oğlunun cesedini aramak için ormana yaptığı seyahatle hayatını riske atan bir babayı koyuyor. Şenlikte Türkiye prömiyerini yapacak sinema, Kolombiya’da insanların her gün karşı karşıya kaldıkları tehdit ve şiddeti gözler önüne sererken; ülkede hala devam eden krizde, halkın katlanmak zorunda kaldığı endişe ve yıkımı tüyler ürpertici ve amansız bir bakışla aktarıyor.
ALTIN TERAZİ KISA METRAJ YARIŞ FİLMLERİ
Altın Terazi Kısa Metraj Sinema Yarışması’nda bu yıl ayrımcılığa bağlı adaletsizlik temasının öne çıktığı 10 sinema yer alıyor. Müsabaka sinemalarından yedisi Türkiye’de birinci kere şenlikte izleyiciyle buluşacak. 2024 Cannes Sinema Festivali’nin kısa sinema yarışında gösterilen André Hayato Saito imzalı Amarela Brezilya’da yaşayan 14 yaşındaki Erika’yı merkeze alıyor. Japon kökenli bir etnik azınlığın mensubu olması ülkesinin futbol heyecanına katılmasına pürüz oluşturan Erika bir yandan da klasik baba meskeninde bayan olması nedeniyle cinsiyetçiliğin getirdiği ayrımcılıkla karşı karşıya kalıyor.
Yakup Tekintangaç’ın yönettiği ve dünya prömiyerini itibarlı Oberhausen Sinema Festivali’nde yapan kurmaca kısa sinema Morî, okula yeni atanan öğretmeni babası zanneden küçük Morî’nin kıssası. Sinema, babasız küçük bir kızdan yola çıkıyor ve ana lisanda eğitim hakkı ve bunun etrafındaki eşitsizliğe uzanıyor. Cansu Baydar’ın dünya prömiyerini Venedik Sinema Festivali’nin Orizzonti kısmında yapan ve Antalya’dan En Güzel Kısa Sinema Mükafatı alan sineması Neredeyse Muhakkak Yanlış ise İstanbul’da küçük kardeşiyle yaşayan Suriyeli Hanna’nın uğradığı gündelik ırkçılığı gösterirken güçlü bir bayan portresi sunuyor. İran’da bayan ve engelli olduğu için büyük zorluklar yaşayan Zahra Ehsani’nin anlatımından yola çıkan belgesel animasyon Saklanacak Bir Şey Yok / Nothing To Hide, Masoud Bahmani’nin imzasını taşıyor ve toplumsal olarak dışlanmanın mekaniklerini incelikle ele alıyor.
Kadınların yaşadıkları kitlesel adaletsizliğe dair öbür bir belgesel ise Itxaso Díaz’ın yönettiği Tutsak Bayanlar / Captive Women. Kürtaj zıddı en sert maddelerden birine sahip El Salvador’da geçen belgesel, kürtaj olduğu gerekçesiyle 30 yıl mahpusa mahkûm edilen Cristina Quintanilla’nın yaşadığı müthiş süreci mevzu alıyor. Bayanların uğradığı ayrımcılıkla ilgili öteki bir sinema ise Tanmay Chowdhary’in Leela’sı. Sinema, küçük bir köyde kaybolan bir bayan ve iki arkadaşının onun mukadderatıyla ilgili sohbeti üzerinden Hindistan’daki bayanlar üzerine bir fotoğraf çiziyor.
Elnaz Ghaderpour ve Reza Gamini’nin yönettikleri İran imali İbrahim / Abraham, bağnaz bir köyde işlenen bir hatadan yola çıkıyor ve baskı altında bir toplumda hukuk sisteminin işleyişini sorguluyor. Atakan Yılmaz’ın yönettiği Merhaba Anne, Benim, Lou Lou ise İstanbul’da drag queen performansları yapan Hakkı’nın hem bir yas sürecinden geçmesini hem de cinsel yönelimini bilmeyen ailesiyle baş etmesini bahis alıyor.
Savaşların ve toplumsal çatışmaların yarattığı tesir, müsabakadaki iki kısa belgeselin ortak noktası. Nikola Ilić imzalı Çıkışlar Tımarhaneden / Exit Through the Cuckoo’s Nest, direktörün kendi hikayesini anlatıyor ve Yugoslavya İç Savaşı sırasında geçiyor. Asker olmak istemeyen bir askeri mevzu alan sinema, dünya prömiyerini Visions du Gerçek Sinema Festivali’nde yapmış bir yaratıcı belgesel. Francisco Rodriguez Teare’nin yönettiği Ekimde Gün Ortası / October Noon ise 2019’da Şili’de yaşanan hükümet tersi protestolar hakkında ve protestolardaki polis şiddetinden hayal kırıklığına, sinemadan umuda uzanan bir kısa belgesel.
ULUSLARARASI AKADEMİK PROGRAM
Uluslararası Hata ve Ceza Sinema Festivali’nin çok taraflı yapısının kıymetli aktifliği Memleketler arası Akademik Program 22-29 Kasım tarihleri ortasında arasında İstanbul Bilgi Üniversitesi Santral İstanbul Kampüsü’nde fiyatsız olarak düzenlenecek. Milletlerarası Akademik Program, 22 Kasım’da Prof. Dr. Adem Sözüer, İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kerem Cem Ulu ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. M. Ege Yazgan’ın açılış konuşmaları ile başlayacak. Şenliğin Akademik Onur Mükafatı sahibi Yargıtay Onursal Lideri Prof. Dr. Sami Selçuk’un açılış konferansıyla devam edecek Akademik Program’ın herkes için adaletin sağlanması bakımından büyük kıymet taşıyan “Adil Yargılanma Hakkı” teması farklı alan ve disiplinlerden uzmanların katılacağı 20 farklı oturumda 8 gün boyunca tartışılacak. Memleketler arası Akademik Program 30 Kasım’da düzenlenecek Öğrenci Kulüpleri Sinema Tahlil Forumları ile sona erecek. Memleketler arası Akademik Program için ayrıntılı bilgiye buradan ulaşılabilir.
VISIONIST PANEL VE SÖYLEŞİLERİ HERKESE AÇIK OLACAK
USCFF bu yıl bir yenilik yaptı ve VisionIST kısmını dünya ve ülke gündemini yakından ilgilendiren sinemalardan yola çıkan başlıklar altında sinemacılar, hukukçular ve farklı alanlardan uzmanların izleyicilerle buluştuğu bir özgür ve eleştirel düşünme, bilgi edinme, diyalog kurma ve yapan tartışma platformuna dönüştürdü. İzleyicilerin birçok alanda farklı bakış açıları kazanmalarını hedefleyen etkinlikler 23-25 Kasım tarihleri ortasında Beyoğlu Sineması’nda fiyatsız olarak izlenebilecek.
Sinemada Bayan Özgürleşmesi başlıklı panel, şenlikte gösterilen Boşluktaki Vücutlar, Hayallerin Eşiği, Çalınan Gezegenim, Kara Kutu Günlükleri ve Göğüslü sinemalarından ilham alınarak düzenlenecek. Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı öğretim üyesi, sinema eleştirmeni, müellif Umut Tümay Arslan’ın moderatörlüğünde psikiyatr, müellif, psikoterapist İstek Erkan, feminist, aktivist ve avukat Hülya Gülbahar ile senarist, direktör, kurgucu, görüntü yönetmeni Senem Tüzen 23 Kasım’da saat 15.00’da tüm iştirakçilere açık olarak bir ortaya gelecek.
24 Kasım’da ise VisionIST kapsamında usta isimlerin konuşmacı olacağı iki özel aktiflik gerçekleşecek. Alin Taşçıyan moderatörlüğünde şenliğin heyet üyesi direktör, senarist Cemil Ağacıkoğlu ile saat 13.00’da Beyoğlu Sineması’nda bir ustalık sınıfı gerçekleşecek. Cemil Ağacıkoğlu Sinema Serüvenini Anlatıyor başlıklı ustalık sınıfının akabinde saat 15.00’da İmaj Direktörleri Derneği Lider Yardımcısı Meryem Yavuz, şenliğin Sinemaya Katkı Mükafatı Sahibi Çetin Tunca’nın izleyiciyle buluşacağı söyleşiyi modere edecek ve onun sinemasına dair bir sunum yapacak.
25 Kasım’da şenliğin 4. Kuvvet Direniyor ve Yapay Zekâ’nın Yeni Hünerleri kısımlarına paralel iki panel düzenlenecek. Şenlikte gösterilen Yapay Adalet sinemasının açtığı tartışmaya boyut kazandırılacak Yapay Adalet: Nesnellik mi, Çelişki mi? başlıklı panel saat 13.00’da düzenlenecek. Bilişim uzmanı, mühendis, iş insanı ve muharrir Füsun Sarp Nebil moderatörlüğündeki panelin konuşmacıları Yapay Zekâ ve ceza hukuku alanında çalışma yürüten kriminolog, akademisyen Dr. Buket Abanoz Öztürk ve İTÜ Yapay Zekâ ve Data Bilimi ve Uygulamaları Araştırma Merkezi yönetim kurulu üyesi Prof. Altan Çakır olacak.
Medya, sinema ve hukuk münasebetini özgürlük kavramı çerçevesinde irdeleyen 4. Kuvvet Direniyor başlıklı panel ise 25 Kasım’da saat 15.00’da gerçekleşecek. Panele gazeteci – muharrir ve senarist Zehra Çelenk moderatörlüğünde avukat-gazeteci Fikret İlkiz, Basın Konseyi Başkanı, gazeteci Pınar Türenç ve belgesel yönetmeni Mustafa Ünlü konuşmacı olarak katılacak.
VisionIST’in izleyiciye kapalı tek aktifliği ise 23 Kasım’da gerçekleşecek. Prof. Dr. Adem Sözüer’in moderatörlüğünde İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğretim üyesi Volkan Aslan ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Kolu öğretim üyesi Ulaş Karan’ın konuşmacı olacağı Maddelerde ve Uygulamada “Sansür”: Sinema Dalının Hakları başlıklı oturum dal temsilcileri ve hukukçuların iştirakiyle düzenlenecek.
GAZZE’NİN ANLATILMAMIŞ ÖYKÜLERİ
Filistinli direktör Rashid Masharawi’nin Gazze’deki sinemalar ve sinema üretimcileri için kurduğu Masharawi Fonu’nun projesi olan Sıfır Noktasından – Gazze’nin Anlatılmamış Hikayeleri, mühletleri üç ila altı dakika ortasında değişen farklı cinslerde 22 kısa sinemadan oluşuyor. Gazze halkının sesini duyurmak ve birçok vakit duyulmayan tecrübelerini belgelemek için tasarlanan projedeki sinemaların direktörleri acımasız bombardımanlar, kayıplar ve yokluk içinde hapsedilmelerine dair tanıklıklarıyla, izleyicileri onurlu bir biçimde hayatta kalmak için verdikleri günlük uğraşlarına ortak ediyorlar.
Kuzey Gazze’den görsel sanatçı Neda’a Abu Hasna, yıkılmış stüdyosuna geri dönerek sanat yapıtlarından geriye kalanları arıyor; Bashar Al Balbisi dans kümesindeki arkadaşlarını arayan bir dansçı kızın peşinden gidiyor; Mahdi Karirah on yıl evvelki patlamada hafızasını kaybeden bir babanın yakın vakitteki patlamada hafızasını geri kazanma öyküsünü anlatıyor; Aws Al-Banna yıkılmış mahallesine geri dönerek gelecek hayalleri kurduğu sevgilisinin enkazında geziyor; Hana Eleiwa mevt, kayıp ve yıkımların ortasında bir anlık sevinç arıyor; stand-up komedyeni Nidal Damo en sevdiği yerde şov yapmaya hazırlanırken, izleyiciyi yakın vakitte gerçekleşen bir katliamın akabinde yaşananlara şahit ediyor.
Etimad Washah, çok sevdiği sahibini patlamada kaybeden bir eşeğin sahibini geride bırakamayışını; Alaa Damo, inançlı olduğu söylenen bölgelerden enkaz altında kalışının kıssasını; Reema Mahmoud savaşın enkazı altında benliğini kaybetmemeye çalışan bir bayanı; Muhammad Alshareef, bir adamın ekipman kahırlarına karşın kardeşini enkazdan kurtarma eforunu; Khamis Masharawi, birçoğu yeni yetim kalmış çocuklara sanat terapisi sağlayan bir animasyon atölyesine giriyor ve daima yaşadıkları terörle hesaplaşmalarını; Islam Al Zeriei uçak ve top sesleriyle gayret etmek için kulaklıkla yaşayan ve dans ile yıkıma direnen bir bayanın kıssasını anlatıyor.
Karim Satoum bir gece evvel yaşadıklarından aklında kalanları, Mustafa Al-Nabih bir bayan romancının etrafındaki medeniyetin çöküşüyle yerinden edilmesini; Wissam Moussa en yakın arkadaşının ailesini kaybetmesine şahit olan 10 yaşındaki Farah’ın savaştan sonraki hayatını; Basel El-Maqousi, sinemanın sonunda tamamlanacak bir fotoğraf üzerinde çalışan bir sanatkarın yaşadığı süreci anlatırken Ahmed Al-Danaf çadırlar ve yıkıntılar ortasından geçerek artık var olmayan okuluna ve öğretmeninin mezarına ulaşan bir çocuğu takip ediyor.
Alaa Islam Ayoub 1948’deki Filistin göçünde meskenini terk ederken yanına alamadığı kitapları için kendini hatalı hisseden genç bir kızı bir defa daha hatırlatırken Tamer Nijim yerinden edilmiş bir öğretmenin en temel muhtaçlıklarını karşılamak için bir kuyruktan başkasına yaptığı günlük seyahati perdeye yansıtıyor. Rabab Khamis mülteci bir ailenin temek muhtaçlık olan lakin kıt bir meta haline gelen sudan en yeterli biçimde faydalanmak zorunda kalışını; Mustafa Kolab Gazze’de bomba sesleri, ambulanslar ve yardım çığlıkları ile dolu Gazze Denizi’ndeki uzun ve karanlık bir geceyi gözler önüne seriyor. Sinemacı Ahmad Hassouna ise hem kendi ve hem de ailesinin hayatını kurtarmak için yiyecek ve güvenlik arayışıyla çıktığı seyahatte değişmek zorunda kalan öncelikleriyle sinemadan da özür diliyor.
ADALET TERAZİSİ
Saraybosna Sinema Festivali’nde dünya prömiyerini yapan Vuk Ršumović imzalı Rablerin Ortasında / Dwelling Among the Gods Türkiye’de birinci sefer şenlikte izleyiciyle buluşacak. Venedik Eleştirmenler Haftası ödüllü birinci uzun metrajlı sineması No One’s Child ile tanınan Vuk Ršumović, bu defa kocası ve üç küçük çocuğuyla birlikte Taliban rejiminden kaçıp göçmen olarak Avrupa’ya gitmek isterken Sırbistan’da sıkışan Ferişte’yi merkezine alıyor. Ferişte büyük umutlarla çıktığı seyahatte Belgrad’a vardığında, kendisinden evvel gelen kardeşinin boğulduğunu öğreniyor ve onu kendi ismiyle gömmek için ailesinin geleceğini dahi riske attığı bir çabaya başlıyor. Bu bürokratik gayret hem insanca muamele görecekleri bir yerde yaşamak isteyen göçmenlerin hem de ilişkin olduğu topluma karşın güçlü bayan olmanın gerçeklerini sakin, lakin çarpıcı bir lisanla gözler önüne seriyor.
Bu yıl Cannes Sinema Şenliği Muhakkak Bir Bakış kısmının dikkat çeken üretimlerinden, Somali sineması için yavuz bir yeni ses olan Mo Harawe imzalı Cennetin Yanındaki Köy / The Village Next to Paradise, insansız hava aracı akınları tehdidi altında vefatın gölgesinin hiç eksilmediği cennet üzere bir coğrafyada, daha düzgün bir hayat arayışındaki bir aileyi takip ediyor. Yaşadığı coğrafyanın zorluklarını kavramaya çalışan küçük bir çocuk, oğlunun eğitim görmesi için yasadışı yollara sapma riskini alan babası ve bayan olmanın dezavantajını iş hayatına atılarak gidermeye çalışan halasından oluşan aileyi odağına alan sinema birebir vakitte direktörün memleketi Somali’ye Batı’nın önyargılı bakışının tam zıddı bir portre çiziyor. Cannes’a seçilen birinci Somali sineması olarak tarihe geçen Cennetin Yanındaki Köy / The Village Next to Paradise sinematografisiyle de dikkat çekiyor. Anab Ahmed Ibrahim, Saraybosna Sinema Festivali’nden En Yeterli Bayan Oyuncu Mükafatı ile döndü.
Bu yıl Cannes Sinema Festivali’nde Altın Palmiye için yarışan Agathe Riedinger’in birinci uzun metrajlı sineması Ham Elmas / Wild Diamond vaktinin ruhunu genç kuşak üzerinden yansıtan bir toplumsal tenkit sunuyor. Sinema, Fransa’nın bir Güney kentinde, gelecek hayalini internet fenomeni ve televizyon şöhreti olmak üzerine kuran; bayanlara yalnızca fizikî kıymet biçen tüketim toplumunda kendini bile isteye istek objesine dönüştüren 19 yaşındaki Liane’in kıssasını beyazperdeye taşıyor. Toplumsal medya ve reality gösteriler ile git gide artan hoşluk takıntısı, ünlü olma ve hayran edinme isteği ve “hater”lar… Sinema, hayatımıza giren tüm bu kavramları, vücut sömürüsüne varan tehlikenin boyutlarını ve günümüzde “birisi” olmak tarifinin değişen algısını gözler önüne seriyor.
Anne olmak istememek bir tercih ve hak olamaz mı, anne olmamak için illa bir sebep mi gerekiyor? Liliana Torres, Göğüslü / Mamifera ile tam da bu sorular üzerinden ataerkil memnunluk formülüne farklı bir bakış açısı getiriyor. Erkek arkadaşı ile keyifli bir hayatı paylaşan sanat eğitmeni Lola sinemanın ana karakteri ve beklenmedik hamileliği karşısında aslında net olan anne olmama kararını sorgulamak zorunda kalıyor. Zira bugüne kadar çocuk sahibi olmak istemeyen erkek arkadaşı baba olmak istediğini söylüyor, kürtaj için gittiği klinikte ve etrafında baskı görüyor. Lola’nın kendi tercihleri, dehşetleri ve annelik baskısı ile baş başa geçirdiği üç günde geçen sinema, dramatik konusuna karşın mizah dozunu da ihmal etmiyor. Başrol oyuncusu Maria Rodriguez Soto, bu sinemadaki performansıyla SKSW FF’de Heyet Özel Mükafatı kazandı.
Rusudan Glurjidze, Venedik Sinema Festivali’nde prömiyerini yapan ikinci uzun metraj sineması Antika / The Antique ile Güney Osetya ihtilafı nedeniyle Gürcistan’ın Rusya Federasyonu’ndan ayrıldığı ve Rus hükümetinin Gürcüleri hudut dışı ettiği 2006 yılına uzanıyor ve gerçek olaylardan esinleniyor. Glurjidze, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Rusya’nın mahkumiyetine yol açan bu olayları St.Petersburg’da geçen sıra dışı dostluk, dayanışma, aşk ve iş bağlarını ele aldığı çok katmanlı bir hikayenin art planında kullanıyor. Türkiye’de birinci kere şenlikte izleyiciyle buluşacak, Gürcistan’ın Oscar adayı sinema, insanların hayatlarının alt üst oluşunu özgür ruhlu genç Gürcü bayan ve alışkanlıklarına bağlı yaşlı Rus erkeğin kesişen yolları üzerinden mizahla yumuşatarak gösteriyor.
2020 yılında birinci sineması Namo ile Altın Terazi kazanan, 2022’de Sonu Yok ile tekrar müsabakaya seçilen Nader Saeivar Venedik Sinema Festivali’nde dünya prömiyerini yapan Şahit / The Witness ile bir defa daha şenlik izleyicisiyle buluşuyor. Direktör Nader Saeivar ve Cafer Penahi’ni senaryosunu birlikte yazdıkları sinema, İran’da geçen isimli bir sıkıntıyı beyazperdeye taşıyor. Emekli dans öğretmeni Tarlan, çok sevdiği öğrencisinin önde gelen bir hükümet figürü olan eşi tarafından öldürülmesine şahit oluyor. Polisin soruşturmayı reddettiği bu cinayet için adalet savaşına giren Tarlan, prestijini ve hayatını riske atmak ve baskıya boyun eğmek ortasında bir seçim yapmak zorunda kalıyor. Sinema, bayanların ve çocukların baskı ve şiddet görmesi, erkeklerinse cezasız kalmasını incelikli bir senaryo ve çarpıcı performanslarla beyazperdeye yansıyor.
Türkiye prömiyerini şenlikte yapacak Michael Krummenacher imzalı Hain / The Traitor İkinci Dünya Savaşı sırasında prensipte tarafsız olan İsviçre’nin tarihinden az bilinen bir kesiti, idam edilen birinci İsviçre vatandaşı Ernst Schrämli’nin gerçek ömür hikayesini temel alarak sunuyor. Hiç istemediği halde silah altına alınan Ernst, bir Alman manipülatörün eline düşüp onun sayesinde Berlin’de caz solisti olma hayali kurarken askeri sırları sızdırmaya başlar. Hatası keşfedildiğinde Ernst casusluk ve vatana ihanetten vefat cezasına çarptırılır. Ernst’in hayatının son yıllarını anlatırken geçmişle de hesaplaşan sinema, İsviçre’nin tarafsızlığını Mihver Devletleri’ne silah ihracatı üzerinden de cesaretli ve eleştirel bir lisanla sorguluyor. Hain, Türkiye prömiyerini şenlikte yapacak.
4. KUVVET DİRENİYOR
Cannes Sinema Festivali’nde prömiyerini yapan, TRT ortak üretimi Pol Pot İle Buluşma / Meeting With Pol Pot filmografisini ülkesi Kamboçya’da Kızıl Kmerler’in yaptığı soykırımı, sinema lisanının sunduğu yaratıcı imkanlardan yararlanarak anlatmaya adayan, usta direktör Rithy Panh’ın imzası taşıyor. Gazeteci Elizabeth Becker’ın When The War Was Over kitabından esinlenen sinema, 1978 yılında Kızıl Kmerlerin lideri Pol Pot ile röportaj için Kamboçya’ya davet edilen Amerikalı muhabirler Elizabeth Becker ve Richard Dudman’ın tecrübelerinden ve İskoç Marksist akademisyen Malcolm Caldwell cinayetinden yola çıkıyor. Arşiv manzaralarının etkileyici kullanımı ile dikkat çeken sinema hem devrin diktatörlük rejimini hem de kaybolmaya yüz tutan gazeteciliğin alandaki rolünü sorguluyor. Kamboçya’nın Oscar adayı olan Pol Pot İle Buluşma / Meeting With Pol Pot’ta Fransız yıldızlar Irene Jacob ve Gregoire Colin rol alıyor.
Mara Tamkovich izleyiciyle birinci defa New York Tribeca Sinema Festivali’nde buluşan Polonya üretimi Kurşuni Gökyüzü Altında / Under The Grey Sky ile prensipli ve yiğit gazetecilik yapmanın bedellerini ödeyen Belarus gazeteci Katsiaryna Andreyeva ve eşi Igor Ilyash’ın gerçek hikayesini anlatıyor. 2020 yılında Minsk’te hükümet tersi protestoların zalimce bastırılışını canlı yayınladığı için kapalı bir celsede vatana ihanetten sekiz yıl mahpus cezasına çarptırılan Andreyeva’nın model alındığı Lena karakteri ve onun hür bırakılması için hukuk savaşı veren eşi, sinemada de gerçek hayatta olduğu üzere rejimin baskısına karşı koyuyor.
Etkileyici kıssa anlatıcılığını ilgi cazibeli karakter odaklı belgeselleriyle birleştiren direktör Ramona S. Diaz prömiyerini Sundance Sinema Festivali’nde yapan yeni sineması İşte Bu türlü Başlıyor / And So It Begins’de Filipinler’deki demokrasi çabasından çok boyutlu bir kesit sunuyor, 2022 başkanlık seçimlerinde aday olan avukat Leni Robredo’nun kampanyasını takip ediyor. Hareketli belgesel, 21 yıl boyunca ülkeyi yöneten ve sürgünde ölen Filipinler diktatörü Ferdinand Marcos’un oğlu Bongbong Marcos’un kazandığı, dezenformasyonun bol olduğu seçimlere hazırlık sürecini görüntülerken Nobel Barış Mükafatı sahibi gazeteci Maria A. Ressa’nın görüşlerine ve sitesinden haberlere, en çok da müzikli danslı sokak mitinglerine yer veriyor. Filipinler’in bu yılki Oscar adayı olan sinemanın ismine da yansıyan ileri görüşlülüğü son günlerde Lider Bongbong Marcos ile Lider Yardımcısı Sara Duterte ortasında patlak veren hengame sayesinde tescil edilmiş oldu.
Japon gazeteci Shiori Ito gösterildiği Sundance Sinema Festivali’nde izleyiciyi sarsan belgeseli Kara Kutu Günlükleri / Black Box Diaries ile hem haberci hem bir tecavüz kurbanı olarak beş yıllık gayretini anlatıyor. Şimdi bir stajyerken başbakan Shinzo Abe’ye biyografisini yazacak kadar yakın olan medya mensubu Noriyuki Yamaguchi tarafından tecavüze uğrayan Ito, tecavüze uğradığı devirde cinsel rüşt yaşı 13 olduğu için Yamaguchi’yi cezasız bırakan ataerkil hukuk sistemine karşı verdiği adalet savaşıyla Japonya’da #MeToo hareketinin öncüsü oldu. Kara Kutu isimli bir kitap da yazan Ito, cep telefonu kamerasını kendisine, polise, avukatlara ve medyaya çevirerek tuttuğu günceyle tüm bayanlara cüret veriyor.
Dünya prömiyerini yaptığı Tribeca Sinema Festivali’nde En Güzel Memleketler arası Sinema Ödülü’nü kazanan Assel Aushakimova imzalı, Kazakistan üretimi Bisiklet Satrancı / Bikechess hükümeti düzgün gösterecek haberler ‘üretmeleri’ için görevlendirilen bir devlet televizyonu muhabiri ve kameramanı hakkında absürt bir güldürü. Sinemaya ismini veren ve birinci sahnede gördüğümüz; tıpkı anda bisiklete binip, satranç oynanabilen zihinsel ve fizikî gelişimi teşvik edici icat da bu haberlerden biri, hatta gerçek bültenlerden alınıp sinemaya eklenen bir haber. Bisiklet Satrancı, haberci olmak isterken propaganda aracına dönüşen bir memurun değişimini anlatırken medyanın devlet güdümünde olmasını ve bir gün kendilerinin de haksızlığa uğrayabileceğini düşünmeyen konformistleri eleştiriyor.
Yönetmen Julie Navarro, Yalnızca Birkaç Gün / Just A Couple Of Days sinemasıyla rastlantısal bir biçimde göçmenlere müdahale eden polisin şiddetine uğrayınca kahraman ilan edilen müzik eleştirmeni Arthur’un hikayesini anlatıyor. Arthur’un bu sayede tanıştığı insan hakları savunucusuna duyduğu ilgi, genç bir göçmene meskenini açmasına kadar uzanıyor. Direktör Navarro, ırkçılığın vahametini vurgulamak için gelişen olayları romantik güldürü üzere yorumluyor. Fransa’nın milletlerarası alanda en başarılı oyuncularından biri olan Camille Cottin’in insan hakları savunucusunu canlandırdığı sinema, optimistlik aşılıyor ve anti-konformizmin kıymetine değiniyor.
4. Kuvvet Direniyor kısmında yer alan Bisiklet Satrancı, İşte Bu türlü Başlıyor, Kara Kutu Günlükleri, Kurşuni Gökyüzü Altında ve Pol Pot ile Buluşma, Türkiye’de birinci defa şenlik kapsamında seyirciyle buluşacak.
YAPAY ZEKANIN YENİ MARİFETLERİ
San Sebastian Sinema Festivali’nde gösterilen Simon Casal imzalı Yapay Adalet / Artificial Justice yakın bir gelecekte, İspanyol hükümetinin yargıçların yerine Yapay Zekâ kullanma teşebbüsünü ve sistemin bir yargıç tarafından değerlendirilmesini bahis alıyor. Fakat işin içine büyük şirketler ve siyaset girince tarafsızlık ve tahlil yerine para ve hırs öne çıkıyor. İnsani adalet sağlama yolunu Yapay Zekâ’nın dayandığı bilimsel ve olasılıksal prosedürle karşı karşıya getiren sinema, adalet sisteminin tabiatını sonsuza dek değiştirecek bir teknolojinin doğuracağı meseleler ve sonuçlar nedeniyle insanların iştirak, tabir ve özgürlük için kalan alanlarını da sorguluyor.
Ölen bir sevdiğinizle konuşma ya da onu görme bahtınız olsaydı, bunu kabul eder miydiniz? Fantastik sinemalara husus olacak bu durum Yapay Zekâ ile gerçeğe dönüşmeye başladı. Hans Block ve Moritz Riesewieck’in imzasını taşıyan Ebediyen Sen / Eternal You isimli belgesel de ABD’de Kongre’nin dahi araştırdığı bir sıkıntı olan, Yapay Zekâ’nın ölmüş insanların sanal klonlarını yaratması konusunu ele alıyor. Belgeselde, fiyatlı bir hizmet sayesinde ölmüş yakınlarıyla kelamlı, yazılı ve görsel bağlantı kuran kullanıcılar, bu tecrübesi yaratan teknoloji şirketleri, gazeteciler ve psikologlarla yapılan röportajlar aracılığıyla bu yeni teknoloji her tarafıyla sorgulanıyor. Sundance Sinema Festivali’nden başlayarak bütün değerli belgesel şenliklerinde gösterilen Ebediyen Sen, ironik biçimde teknolojik ruh çağırma diyebileceğimiz bu hizmetin, Yapay Zekâ denetim edilemeyeceği için sarpa sardığı örnekleri de gösteriyor. Her iki sinema de Türkiye’de birinci defa Milletlerarası Hata ve Ceza Sinema Festivali’nde gösterilecek.
KLASİKLER
Sinemanın unutulmaz başyapıtlarından oluşan seçkide, kabahati bile söylenmeden dava açılan memur Joseph K.’nın sistem karşısındaki çaresizliğini bahis alan açılış sineması Orson Welles imzalı Dava / The Trial dışında iki sinema daha gösterilecek.
Brezilya Cinema Novo akımının ustası Glauber Rocha’nın toplumsal adaletsizliğe isyanı anlattığı sinemalarının en çarpıcı olanı Kara İlah, Beyaz Şeytan / Black God, White Devil birinci gösteriminden 60 yıl sonra yenilenen 4K kopyasıyla izleyiciyle buluşacak. Unutulmaz bir klasik olan sinema, kırsal kesitten yoksulluk, eşitsizlik, öfke, başkaldırı, cinayet ve intikam içeren, iki kısımdan oluşan bir hikaye anlatıyor. Brezilya tarihine geçmiş gerçek eşkıyalardan esinlenen karakterleri, dini ve politik simgeleri, baskın müzik kullanımı, Pier Paolo Pasolini sinemalarından, Western ve büyülü gerçekçilik cinslerinden izler taşıyan sinema lisanı sayesinde bu sineması seyretmek başlı başına bir tecrübe haline geliyor.
Geçen yaz kaybettiğimiz Alain Delon ve Fransız sinemasının usta oyuncusu Jean Gabin’in başrolleri paylaştığı, José Giovanni’nin yönettiği Kentte İki Adam / Deux Hommes Dans La Ville şenlikte gösterilecek bir öbür klasik. Polis soruşturmasından, mahkemelerden, infaz kurumlarına kadar adalet sisteminin içinde geçen ve birçok tartışma açan sinema, Fransa’da hala giyotinin kullanıldığı bir devirde idam cezası aksiliğiyle öne çıkmıştı. Filmografisinin büyük çoğunluğunda suçluları, bir kısmında da kanun adamlarını canlandıran Alain Delon’u da anmaya vesile oldu, Kentte İki Adam / Deux Hommes Dans La Ville.
(BÜLTEN)